حریم خصوصی

حریم خصوصی

اگر آیات و آموزه‌های قرآنی و نبوی را تحلیل کنیم درمی‌یابیم که بیشتر آموزه‌های آن یا به طور مستقیم مرتبط به مسئله اخلاق است و یا در نهایت در راستای ارزش های اخلاقی و تحکیم آن صادر شده است. از این رو، آموزه‌های حقوقی، عبادی، جزایی و قضایی اسلام در بردارنده اصول اخلاقی است و حوزه‌ای نیست که متاثر از ارزش‌ها و اصول اخلاقی نباشد. اسلام برای گسترش و تحکیم اصول و ارزش‌های اسلامی از همه ظرفیت‌ها و فرصت‌ها بهره گرفته است. آموزه‌های دستوری آن به اشکال مختلف دراین راستاست. برای جلوگیری از سوء استفاده از ارزش‌های اخلاقی، قوانین سختی را بیان داشته است. چنان که برای حفظ اصول ارزشی نیز آموزه‌های حقوقی، قضایی و جزایی وضع کرده است. از این رو، حفظ حریم خصوصی افراد به عنوان یک ارزش اخلاقی مورد توجه و نظر قرار گرفته و گزاره‌های شناختی وحیانی به همراه آموزه های دستوری صادر شده است.حریم خصوصی با تأکید بسیار در منابع اسلامی مورد توجه بوده و در آیات متعددی از قرآن مجید بر لزوم رعایت حریم خصوصی اشخاص تأکید شده است. سنت پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار(ع) و سیرة مسلمانان نیز سرشار از توصیه هایی در پرهیز از نقض مصادیق مختلف حریم خصوصی است ؛ احترام به حریم و امور خصوصی دیگران از توصیه‌های اکید اسلام است. در منابع اسلامی نظیر قرآن، سنت و اجماع، احکام متعددی دربارة وجوه مختلف حریم خصوصی وجود دارد.حریم خصوصی به شکل حقوقی، سیاسی و اخلاقی می تواند مورد توجه قرار گیرد و از منظرهای مختلف می توان آن را تحلیل و تبیین کرد. در هر رویکردی قواعد و مباحث و مؤلفه های خاص خود را دارد.

با مطالعه متون اسلامی به دست می‌آید که از جمله اصول اساسی اسلام، سه اصل حفظ جان و مال و عرض مردم می باشد. ، امّا عرض به معنای آبرو، اعتبار، حرمت، شرافت و وجاهت انسان از آموزه‌های مؤکد دین اسلام است.مهم‌ترین عنصر در مسئله حریم خصوصی و اصلی‌ترین مؤلفه مسئله، آبروی اشخاص است. در آموزه‌های قرآنی و سیره نبوی(ص) چنان بر مسئله آبرو و حیثیت افراد دستور و تأکید شده، که حتی خود فرد هم حق ندارد آبروی خود را ببرد. انسان‌ها باید آبروی خود را حرمت دارند و در حفظ آن کوشش نمایند. از پیامبر گرامی(ص) نقل شده که فرمود: «ان اعراضکم عَلَیْکُمْ حَرَامٌ کَحُرْمَةِ یَوْمِکُمْ هذَا، فِی شَهْرِکُمْ‏ هذَا، فِی بَلَدِکُمْ هذَا»[1]، آبروی شما بر شما حرمت دارد؛ همان گونه که عید قربان در ماه ذی‌الحجه و در سرزمین مکه حرمت دارد. و نیز امیرمؤمنان علی(ع) می‌فرماید: آبروی خود را هدف تیرهای سخنان مردم قرار ندهید. [2]

تدوین: سید مصطفی موسوی